Tabir ve Üslup!

Bir değil beş değil; “Tabirimi maruz görün” diyen reşit insan sayısı çok artınca; mazur muydu, maruz muydu diye kendimden şüpheye düşmüş, ikirciklenmiştim. En son Galip Aykaç da kendine şöhret kazandıran ateşîn nutkunda “Tabirimi maruz görün!” deyince; sırası gelmiş olmalı ki, bu güncel havadisten kendime mesai çıkardım.

İyi bir “lügat okuyucusu” sayılırım. Lügat okumak nice iştir diye sormayın, cevabı uzun sürer. İlmin başı lügattir; hâlâ başındayım ve başka dillerdeki lügatleri bile okurum. “Tabirimi maruz görün” biçiminde bir tasarruf bulamadım dilimizde; kullanılırsa anlamlı gelebilir; “tabirimi bir arz gibi görün” anlamı çıkıyor çünkü. Maruz arzdan gelir, çoğulu maruzattır malumunuz. Bir yanlışı tevil yolu çıkarmış olabilirim ama istisnadır; öyle anlar olur ki sürç-ü lisan dahi tevil götürmez.

Galip Bey’in nutku sona erdiğinde haşlamadığı makam ve kişi kalmamıştı. Kendisi an itibariyle rencide etmek isteyeceğim son kişidir; düşene vurmak, düşüklüktür. BİM, eğer hattı müdafaa uğruna makamından olan “Chief Executive Officer”ını açıkta bırakırsa çok çok ayıp eder. Dil hatasını sürç-ü lisan deyip geçiştirirsek, üslubunu düzeltmeye imkân bulabileceği bir makam verilmesi pek münasip olur. Biraz da kıyafetine çeki düzen verirse, mevcut vasatın fevkinde olmasa da denginde bir siyaset adamı neşet edebilir. Üslup arızalı; dükkânlar zincirinin ise iyi ve hususen sadakatli yönetildiği su götürmez.

Üslup hırpaniliği: halkımızda da, “Chief”lerimizde de acil tedavi gerektiren bir raddeye çıkmıştır. Dili kötü kullanan yetişkinler suçsuz değildir ama esas sebep, cümle azamıza sirayet etmiş ve müzminleşmiş maarif yarasıdır; deşildikçe kanar da kanar. Dil yarasını tımar için Mehmet Doğan gibi yüz tabip yetiştirmek, en iyimser tahmin ile iki üç nesil tedaviyi sürdürmek iktiza eder. Bu yüzden muhatap yerine, muhattap; halel yerine helal, mazur yerine maruz diyenleri bir nebze mazur görebiliriz. Ama üslup: münferiden her şahsiyetin vesikalık resmi; bir cemiyetin medeniyet âlemindeki umumi fotoğrafı gibidir.

NOT: Chief Executive Officer, CEO’nun açılımıdır. Elbette lügate baktım, “genel müdür” anlamına gelmektedir. CEO deyince sükseli oluyor demek ki.