Kangal-uzunyaylada iskanlar - 1 -
KANGAL-UZUNYAYLADA İSKANLAR - 1 -
Uzunyayla, Anadolu nun yukarı Kızılırmak bölümünde bulunan, yüksek düzlüklerden oluşmuş bir sahadır. Rakımı 1500 m. yükseklikte, vadi tabanlarına yayılmış ve alçak düzlüklerden oluşmuştur.
Kangal ilçemizin büyük bir kısmı ile Malatya sınırına kadar uzanan, Batıda Şarkışla, Gemerek ve güneyde Pınarbaşı nı içine alan bir yayladır. Uzunyayla da hem İç Anadolulun hem de Doğu Anadolulun iklim koşulları görülür. Yaylanın batı kesimlerinde yazları, kurak ve sıcak kışları da çok soğuk geçer.19.yy kadar Uzunyayla da ardıç ve meşe ormanlarını olduğu bilinmektedir. Bilinçsiz kesim sonucunda bu meşe ve ardıç ormanı yok olmuştur. Bu nedenledir ki, erozyon sonucunda toprakta hızlı aşınma olmuş ve çayırlar dahi azalmıştır. Ayrıca karasal iklim de bitki türlerini sınırlamıştır. Uzun yayla nın Kangal ve Tecer vadilerine bakan yamaçlarında yükselti azaldığından bu kesimlerde genelde sulu tarım yapılmaktadır.
Uzun yayla da küçükbaş hayvan ve at yetiştiriciliği yıllarca önemli bir yer tutmuştur. yerleşimler genelde vadi tabanında köylerde toplanmıştır.
Uzunyayla, önceleri Dulkadir beyliğinin yaylakıyesi iken, daha sonra Mekke ve Medine vakıfları arasına alınmıştır.
Osmanlı devleti yönetimince 1859 yılından sonra gelen muhacirlerin yerleştirilmesi için düşünülen yerlerden biride Uzunyayla dır. Bu bölgeye genel olarak Kafkasya dan gelen Terekeme (Karapapak),Çerkez ve Çeçenler yerleştirilmiştir. Bölgenin Kafkas coğrafya ve iklimine uygunluğunun yanı sıra muhacirlerin hayvancılık ve kuru tarımla iştigal etmesinin öneminin yanı sıra buralarda bulunan diğer konar-göçerleri denetim altına almaları ve asayişin sağlanması önemli rol oynamıştır.
Uzun yayla nın Kangala ait (19.ve 20.yy başına kadar Ulaş, Tecer ve bağlı birimler Kangal a bağlı yerleşimlerdi) Muhacirlerin yerleşkelere geliş nedenlerine kısaca değinmemiz gerekmektedir. Bunun için muhacir halkı kendi kökeni ile ele almamız ve geliş tarihini bilmemizde yarar vardır.
Göçmenler için neden Uzunyayla seçildi:
Bu bölgenin nüfus yoğunluğunun az olması.
Bu tür arazilerin boş olması, yerleşen nüfusla ekonomiye katkıda bulunması.
Bu bölgeye yaylak olarak gelen aşiretlerin asayişini sağlayamayan Osmanlı devleti, Kafkaslardan gelen muhacirlerle ancak böyle bir kontrol sağlayacağı düşüncesinin hâkim olması.
Kafkasya nın iklim ve arazi koşulları ile Uzunyayla nın koşullarının biri birine benzemesi.
Bu bölgeye yerleşen muhacirlere devlet tarımla uğraşmaları için, kendilerine;koşu öküzü,tohumluk,saban ve tarım gereçleri veriyorlardı.Böylece muhacirlerin hazineye yük olmasından devlet kurtulduğu gibi onlara bir iş alanı da sağlamış oluyordu.
(Devam edecek)
Gelecek Hafta: TEREKEME (Karapapaklar)
