Oğuz Türklerine Ait 9–10. Yüzyıllık Kültöbe Yazıtı Keşfedildi: Türk Tarihinde Ezber Bozan Bulgu
Türk dili ve tarihine ışık tutan son derece önemli bir keşif Kazakistan’ın Türkistan kenti yakınlarında yapıldı. Oğuz Türklerine ait olduğu belirlenen ve 9–10. yüzyıllara tarihlendirilen Kültöbe Yazıtı, Oğuzların Selçuklu döneminden çok daha önce yazı kullandığını ortaya koyarak bilim dünyasında büyük yankı uyandırdı.
Tesadüfi Keşif, Büyük Tarihsel Sonuç
Kültöbe Yazıtı, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Hayrettin İhsan Erkoç tarafından, Kazakistan’ın Türkistan şehri yakınlarındaki Oranğay köyünde bulunan bir ortaokul müzesinde tesadüfen keşfedildi. Yazıtın, Oğuzlara ait Kültöbe yerleşiminin kalıntıları arasında yer aldığı belirlendi.
Doç. Dr. Erkoç, bugüne kadar yazıtla ilgili herhangi bir akademik çalışmanın bulunmadığını, literatür taramasının ardından yazıtı bilim dünyasına kazandırdıklarını ifade etti.
Oğuzlar Yazıyı 13. Yüzyıldan Önce Kullanıyordu
Keşfin önemine dikkat çeken Erkoç, şu bilgileri paylaştı:
“Literatürde Oğuzcanın 13. yüzyıl ortalarında yazı dili haline geldiği kabul ediliyordu. Ancak Kültöbe Yazıtı, Oğuzların Selçuklu öncesinde de Türk yazısını kullandığını açıkça gösteriyor.”
Yazıt üzerindeki ifadelerden biri olan “kazar kan kul” (Hazar Hanı’nın kulu) okuması doğru kabul edilirse, bu durum Oğuz Yabguluğu ile Hazar Kağanlığı arasındaki siyasi ilişkilere dair önemli ipuçları sunuyor.
9–10. Yüzyıl Tarihlendirmesi
Yazıtın tarihlendirilmesine ilişkin değerlendirmelerde bulunan Doç. Dr. Erkoç, Kazakistanlı arkeologların bulgularına da dikkat çekerek şunları söyledi:
“Oğuzların bu bölgeye 9. yüzyılda geldiklerini, 11. yüzyıl başlarında ise büyük ölçüde göç ettiklerini biliyoruz. Bu nedenle yazıtın 9–10. yüzyıllara ait olduğunu düşünüyoruz. Yapılacak detaylı analizler daha net sonuçlar ortaya koyacaktır.”
Tek Satırlık Yazıt, Büyük Anlam
Yazıtın yalnızca tek satırdan oluşması nedeniyle okuma sürecinin son derece titizlikle yürütüldüğünü belirten Erkoç, çalışmanın 6 Ağustos 2025’te keşfin ardından Türkiye’de Prof. Dr. Erhan Aydın ve Alparslan Kavaklı ile yapılan ortak değerlendirmeler sonucu yayımlanmaya hazır hale getirildiğini aktardı.
Türk Kültür Tarihi İçin Dönüm Noktası
Kültöbe Yazıtı, yalnızca Oğuzların yazı geleneğini değil, aynı zamanda Orta Asya’daki siyasi ilişkiler, göç hareketleri ve kültürel etkileşimler açısından da kritik veriler sunuyor. Uzmanlara göre bu bulgu, Kazakistan coğrafyasında henüz gün yüzüne çıkarılmamış birçok tarihî eserin habercisi niteliğinde.
Kaynak: TRT HABER
